بیماری های سنگ کلیه

دلایل -علائم-تاریخچه

سنگ کلیه که رنال کلکولوس یا نفرولیت هم نامگذاری شده است جسم سختی است که از کانیهای موجود در ادرار تشکیلل می‌شود. سنگهای کلیه معمولاً از راه مجرای ادرار دفع می‌شوند و اگر کوچک باشند هیچ نشانگانی ندارند؛ ولی اگر اندازه سنگ کلیه به ۳میلیمتر (۰٫۱ اینچ) برسد مجرای میزنای را بسته و درد شدیدی را در پهلوها و پشت ایجاد می‌کند که به کشاله ران نیز کشیده می‌شود. این درد را قولنج کلیوی نامیده‌اند و به صورت درد بازگشت کننده هر ۲۰ تا ۶۰ دقیقه تکرار می‌شود.

نشانه‌های دیگر سنگ کلیه شامل تهوع،استفراغ، خون ادراری، چرک در ادرار، و درد در حین ادرار کردن می‌باشند. بسته شدن میزنای کاهش کارکرد کلیه و بزرگی کلیه را ایجاد می‌کند.

اغلب بیماران مبتلا به سنگهای کلیه معمولاً در سالهای اولیه بلوغ و حد اکثر شیوع سنی آن در حدود ۲۸ سالگی است. بطور کلی سنگهای کلیه در مردان ۴ برابر زنان است، نسبت مرد به زن ۲ به ۳ است. انواع مختلف سنگ ادراری وجود دارد ولی اغلب سنگها از جنس اگزالات کلسیم هستند.

سایر انواع شامل ترکیبات فسفات، سیستئین، واسیداوریک هستند. سنگ‌ها در لگنچه، میزنای، مثانه و در پیشابراه دیده می‌شوند. رژیم غنی از کلسیم - سدیم - پروتئین و همچنین عدم تحرک افراد مبتلا به هیپر کلسیوری نوع دو - افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مثل التهاب روده، سابقه ابتلا به عفونت ادراری و بیماری‌هایمتابولیک، نقرس، عدم تحرک در ابتلا به سنگ نقش دارند. در مواردی بسیار نادر داروهای عطاری جواب داده، جهت نابودی سنگ نه دفع ان که با درد همراه باشد.

تاریخچه

: اولین گزارش‌های سنگ ادراری شاید مربوط به سنگ‌هایی باشد که در اسکلت یک فرد مصری که در ۴۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌زیسته یافت شده است. همین‌طور جراحیهایی که برای سنگ ادراری انجام شده‌اند نیز جزو اولین اعمال جراحی محسوب می‌شوند.

علایم سنگ کلیه

درد حاد اغلب ناشی از گیرکردن سنگ در مجاری ادراری است وگرنه خود سنگ اغلب علامتی ندارد. انسداد، عفونت، خیز، درد شدید در منطقه دندهای مهره‌ای، تهوع، استفراغ و اسهال است. درد بسیار شدید و شبیه به درد زایمان است، هماچوری یا خون ادراری در این افراد دیده می‌شود. هدف فوری درمان درد و هدف طولانی جلوگیری از تخریب نفرون است. نفرون نام واحدهای ساختاری کلیه است که لوله پیچیده‌ای متشکل از یک لایه بافت پوششی است و در یک انتها بسته و در انتهای دیگر به درون لگنچه باز می‌شود. سنگ کلیه می‌تواند کشنده باشد. بلورهای کوچک تشکیل شده در کلیه از جنس کلسیم اکسالات به اندازه ۴ تا ۵ میلیمتر. بلورهای ستروویت در آزمایش میکروسکوپی ادرار دیده می‌شود.

دلایل ایجاد سنگ کلیه

• اختلال غده پاراتیروئید و دفع بیش از حد کلسیم از ادرار • استفاده بیش از حد کلسیم و ویتامین D • کمبود آب در بدن • مصرف الکل • پرکاری تیروئید • داشتن سابقه خانوادگی • مصرف بیش از حد کلسیم به دلیل رژیم غذایی نامناسب

درمان

: • حمام یا بخار آب گرم و مصرف مایعات در صورت عدم منع مفید است. بیماران باید رژیم غذایی را رعایت کنند و در طول روز یک الی دو لیتر آب بنوشند، از فعالیت زیاد بپرهیزند، با مشاهده اولین عفونت ادراری به پزشک مراجعه کنند، هر چند وقت یک بار آزمایش ادرار انجام دهندو مراقب افزایش میزان اوره و کراتینین و نیتروژن اوره خون خود باشند. • در صورتی که سنگ بزرگ‌تر از یک سانتیمتر باشد از عمل جراحی استفاده می‌کنند. برای درمان از لیزر، ESWL، TUL، سیستوسکوپی، نفرولیتوتومی و کمولیز استفاده می‌کنند. • هنگام ایجاد درد حاد (اغلب ناشی از گیرکردن سنگ در مجاری) مسکن‌های مخدر و غیراستروئیدی مفید هستند. معمولاً در چنین مواقعی اساس درمان انتظار برای دفع سنگ از طریق جریان ادرار است.

راههای درمان سنگ کلیه

درمان دارویی

ابتدا به سراغ درمان دارویی می رویم که البته درمان سنگ کلیوی بسته به نوع و علت تشکیل آن متفاوت است. درمان سنگ های کوچکی که با علائم خفیفی همراه هستند: بسیاری از سنگ های کلیوی به درمان های تهاجمی نیاز ندارند. شما از طریق روش های زیر قادر خواهید بود یک سنگ کوچک را از دستگاه ادراری عبور داده و دفع کنید: نوشیدن آب: نوشیدن 1/9 تا 2/8 لیتر آب در روز به شستشوی سیستم ادراری کمک می کند.

مسکن ها:عبور یک سنگ کوچک با درد و ناراحتی همراه خواهد بود. پزشک در جهت تسکین دردهای متوسط، مسکن تجویز خواهد کرد به عنوان نمونه ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره)، استامینوفن (تیلنول و غیره) و یا ناپروکسن. درمان سنگ های بزرگ و انواعی که منتهی به علائم و نشانه های شدید تر می شوند: آن دسته از سنگ های کلیوی که با درمان های ساده و سنتی قابل درمان نیستند –یعنی بزرگتر از آن هستند که بتوانند به خودی خود دفع شوند و همچنین منجر به خون ریزی، آسیب کلیه و عفونت پیش رونده دستگاه ادراری شده اند - به درمان های تهاجمی نیاز دارند.

استفاده از امواج صوتی:در این فرایند سنگ شکنی از امواج صوتی به منظور تولید ارتعاشات قوی به نام امواج شوکی استفاده می کنند که سنگ را به تکه های بسیار ریزی خرد می کند که این خرده ها از طریق ادرار دفع می شوند. این فرایند صدای بلندی تولید می کند و با درد متوسطی نیز همراه است بنابراین برای راحتی بیشتر یا تحت بیهوشی خفیفی قرار می گیرید و یا از مسکن ها استفاده می کنند. نوع فرایند بسته به تجهیزات مورد استفاده متفاوت است. سنگ شکنی از طریق امواج شوکی : )ESWL(ممکن است منجر به خونریزی از طریق ادرار، کبود شدگی در ناحیه کمر یا شکم و خون ریزی در اطراف کلیه و یا ارگان های مجاور شود. عبور خرده های سنگ از دستگاه ادراری نیز می تواند با درد و ناراحتی همراه باشد.

جراحی به منظور حذف سنگ های بزرگ :به منظور درآوردن سنگهای بزرگ،از طریق پوست) PCNL ( در واقع از طریق جراحی برش کوچکی در ناحیه کمر بیمار ایجاد می کنند. زمانی از این نوع جراحی استفاده می شود که درمان از طریق امواج شوکی ناموفق بوده و یا سنگ موجود بسیار بزرگ باشد.

استفاده از یورتروسکوپ در حذف سنگ:

در برخی موارد به منظور درمان سنگ کلیه از یورتروسکوپ استفاده می شود که وسیله ای برای مشاهده درون دستگاه ادراری است. بدین شکل که لوله مجهز به دوربین آندوسکوپ را از طریق مثانه به سمت حالب عبور می دهند و نهایتاً آن را به سمت سنگ حرکت می دهند. زمانیکه محل سنگ تعیین شد از طریق ابزار خاصی آن را به تکه های ریزی می شکنند تا از طریق ادرار دفع گردد.

جراحی غده پاراتیروئید:برخی از سنگ های کلسیمی به دلیل فعالیت بیش از حد غده پاراتیروئید ایجاد می شوند. غدد پاراتیروئید در 4 گوشه غده تیروئید شما واقع هستند. زمانیکه این غدد بیش از حد هورمون پاراتیروئید ترشح کنند، سطوح کلسیم بدن افزایش می یابد و منتج به دفع مقادیر بالایی کلسیم از ادرار می گردد. یک تومور خوش خیم در یکی از 4 غده پاراتیروئید می تواند منجر به ایجاد چنین شرایطی شود. معمولاً جراحان این نوع تومور ها و یا غدد پاراتیروئید را از طریق جراحی خارج می سازند.

درمان سنگ کلیه با داروهای گیاهی :

درمان های سنتی (مانند ماساژ، داروهای گیاهی و...) نمی توانند سنگ کلیه را درمان کنند ولیکن زمانیکه در ترکیب با توصیه های پزشک مورد استفاده قرار گیرند در کاهش ریسک ابتلا به سنگهای کلیوی کمک کننده خواهند بود. چای:نوشیدن روزانه یک فنجان چای سبز یا سیاه ریسک ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می دهد . در یک مطالعه زنانی که بیشترین میزان چای سیاه را می نوشیدند ریسک سنگهای کلیوی در آنها کمتر بود . این مطالعه از دقت بالایی برخوردار نبود و تنها زنان را مورد بررسی قرار داده بود بنابراین مدارک و دلایل محکمی دال بر اثربخشی چای در کاهش ابتلا به سنگ کلیه در اختیارمان قرار نمی دهد . به هرجهت چای حاوی مقادیر بالایی اگزالات می باشد بنابراین چنانچه ادرار شما حاوی مقادیر بالایی اگزالات باشد پزشکتان شما را از نوشیدن چای منع خواهد کرد.

آب لیمو و آب پرتقال:از لحاظ تئوری، نوشیدن آب لیمو یا آب پرتقال می تواند ریسک سنگهای کلیوی را کاهش دهد. سطوح اسید سیتریک موجود در آب لیمو و آب پرتقال می تواند سطوح کلسیم موجود در ادرار را کاهش داده و منتهی به تشکیل کمتر سنگهای کلسیمی شود. ولیکن هیچ مطالعه ای این فرضیه را ثابت نکرده است. چنانچه از نوشیدن آب طعم دار شده با لیمو و یا آب پرتقال لذت می برید، خواهید دید که با مصرف این مواد ریسک تشکیل سنگهای کلسیمی را در کلیه خود کاهش می دهید. به هرجهت شواهد کافی برای پیشنهاد کردن این فرضیه به همه افراد وجود ندارند.

در صورت اجرای راهکارهای زیر خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش می دهید:

نوشیدن آب کافی در طول روز: آب زیادی در طول روز بنوشید. معمولاً پزشکان به افراد با سابقه سنگ کلیه مصرف آب زیاد و دفع 2/55 لیتر ادرار در روز را توصیه می کنند. پزشک از شما می خواهد که میزان برون دهی ادرار خود را اندازه گرفته تا مطمئن شوید مقدار کافی آب در روز دریافت می کنید. افرادی که در آب و هوای گرم و خشک زندگی می کنند و نیز آن دسته از افرادی که به طور مکرر ورزش می کنند، به آب دریافتی بیشتری نیاز دارند تا بتوانند مقدار ادرار کافی در طی روز داشته باشند. استفاده از غذاهای غنی از اگزالات را محدود کنید: چنانچه بدن شما مستعد تشکیل سنگ های اگزالاتی باشد، پزشکتان اجتناب از غذاهای غنی از اگزالات را توصیه خواهد نمود. این مواد غذایی عبارتند از ریواس، چغندر، بامیه، سیب زمینی شیرین،چای، شکلات، محصولات سویا. انتخاب رژیم غذایی کم نمک و محدود از نظر پروتئین حیوانی:مقدار نمک دریافتی خود را کاهش داده و غذاهایی با منابع پروتئین غیر حیوانی انتخاب کنید مانند آجیل و دانه های روغنی و یا حبوبات. از این طریق احتمال تشکیل سنگ کلیوی را کاهش می دهید. به دریافت مواد غذایی غنی از کلسیم ادامه دهید ولیکن از دریافت مکمل کلسیم اجتناب کنید:کلسیم موجود در مواد غذاییاثری بر ریسک ابتلا به سنگهای کلیوی ندارد . به خوردن مواد غذایی غنی از کلسیم ادامه دهید مگراینکه پزشکتان توصیه ای غیر از این داشته باشد . پیش از دریافت مکمل کلسیم با پزشک خود مشورت کنید چراکه دریافت مکمل کلسیم با ریسک افزایش یافته سنگهای کلیوی مرتبط است . البته چنین ریسکی با دریافت مکمل همراه غذا کاهش می یابد.